Decyzja o rozwodzie nigdy nie jest łatwa – często dojrzewa miesiącami, a czasem latami. Gdy już zapadnie, pojawia się pytanie: od czego zacząć?
Rozwód to nie tylko emocjonalny proces rozstania, ale także postępowanie sądowe, w którym liczą się fakty, dowody i dobra strategia.
Poniżej wyjaśniam krok po kroku, jak przygotować się do rozwodu, jakie dokumenty zgromadzić, z jakimi kosztami się liczyć i jak zaplanować całą procedurę, by przebiegła możliwie spokojnie.

Rozwód z orzekaniem o winie czy bez?

Na początku warto odpowiedzieć sobie na kilka kluczowych pytań:

• czy chcesz rozwodu bez orzekania o winie, czy chcesz, by sąd ustalił, kto ponosi winę za rozpad małżeństwa,
• czy macie małoletnie dzieci, a jeśli tak – jak wyobrażasz sobie opiekę, kontakty i alimenty,
• czy między Wami istnieje majątek wspólny, który będzie wymagał podziału.

Rozwód bez orzekania o winie to rozwiązanie wybierane przez pary, które są zgodne co do rozstania i nie chcą prowadzić sporów przed sądem. W takiej sytuacji obie strony zgodnie oświadczają, że nie żądają ustalania winy za rozkład pożycia. Taki rozwód sprzyja zachowaniu dobrych relacji po rozstaniu, co ma znaczenie zwłaszcza przy wspólnych dzieciach, jest szybszy, często kończy się już na jednej rozprawie i pozwala uniknąć ujawniania prywatnych szczegółów życia małżeńskiego.

Jeżeli jedna ze stron czuje się poszkodowana lub chce, by sąd formalnie wskazał winę drugiego małżonka (np. z powodu zdrady, przemocy, uzależnienia czy rażącego zaniedbywania obowiązków), można żądać orzeczenia o winie. Wówczas sprawa jest bardziej złożona i dłuższa, wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego, w tym przesłuchania świadków, postępowanie często staje się bardziej emocjonalne i konfliktowe.

Orzeczenie o winie ma jednak znaczenie praktyczne – może wpływać na roszczenia alimentacyjne między byłymi małżonkami.

Jakie dokumenty będą potrzebne?

Odpowiednie przygotowanie dokumentów to jeden z najważniejszych etapów przed złożeniem pozwu o rozwód. Dobrze zgromadzony materiał pozwala nie tylko sprawnie przeprowadzić postępowanie, ale też uniknąć sytuacji, w której sąd wzywa do uzupełnienia braków lub wydłuża termin rozprawy.

Dokumenty obowiązkowe, czyli dokumenty, które są konieczne do złożenia pozwu w sądzie:

• odpis skrócony aktu małżeństwa (do uzyskania w Urzędzie Stanu Cywilnego),
• odpisy aktów urodzenia wspólnych dzieci (jeśli są),
• dowód uiszczenia opłaty od pozwu.

Dokumenty i dowody w zależności od sytuacji (przykładowo):

Oprócz dokumentów obowiązkowych, warto zgromadzić materiały potwierdzające sytuację osobistą, finansową i rodzinną.

1. Dokumenty finansowe i dotyczące sytuacji życiowej

• zaświadczenie o zarobkach,
• PIT za ostatni rok,
• umowy o pracę, zlecenie lub kontrakty,
• wyciągi z kont bankowych, potwierdzenia wpływów i wydatków,
• rachunki i faktury potwierdzające koszty utrzymania dzieci.

Te dokumenty pomogą sądowi ustalić wysokość alimentów lub ocenić, które z małżonków w większym stopniu przyczynia się do utrzymania rodziny.

2. Dowody na winę drugiego małżonka (jeśli rozwód ma być z orzekaniem o winie)

• korespondencja (SMS-y, maile, wiadomości z komunikatorów),
• zdjęcia, nagrania, raporty detektywistyczne - o ile zostały pozyskane w sposób zgodny z prawem,
• zaświadczenia lekarskie lub notatki policyjne (np. w przypadku przemocy domowej),
• dokumentacja z terapii rodzinnej lub interwencji kuratora,
• zeznania świadków - członków rodziny, przyjaciół, sąsiadów, którzy znają sytuację małżeńską stron.

3. Dokumenty dotyczące majątku wspólnego

• umowy kredytowe, jeśli jest wspólny kredyt (hipoteczny lub konsumencki),
• akty notarialne potwierdzające współwłasność (np. nieruchomości),
• faktury i paragony potwierdzające większe wydatki lub inwestycje,
• potwierdzenia spłaty rat, polis ubezpieczeniowych, rachunków za wspólne składniki majątku,
• dokumenty rejestracyjne samochodów.

Te dokumenty mogą się przydać, jeśli w sprawie o rozwód ma zostać również orzeczony podział majątku wspólnego stron.

Jakie są koszty?

Zanim zdecydujesz się na złożenie pozwu o rozwód, warto wiedzieć, z jakimi kosztami wiąże się całe postępowanie. Choć wiele osób obawia się, że sprawa rozwodowa jest bardzo droga, w praktyce większość kosztów jest przewidywalna i zależy od stopnia skomplikowania sprawy.

Opłata sądowa od pozwu

Podstawowa opłata sądowa wynosi 600 zł.
To stała opłata, niezależna od wartości majątku czy liczby rozpraw.

Wpłaty dokonuje się:

• przelewem na rachunek właściwego sądu okręgowego,
• lub w kasie sądu przy składaniu pozwu.

Potwierdzenie wniesienia opłaty należy dołączyć do pozwu.

Jeśli rozwód zakończy się bez orzekania o winie (czyli małżonkowie zgodnie wniosą o nieustalanie winy), po uprawomocnieniu się wyroku można złożyć wniosek o zwrot połowy opłaty, czyli 300 zł.
Zwrot następuje na rachunek bankowy osoby, która uiszczała opłatę przy składaniu pozwu.

Dodatkowe opłaty w toku postępowania

W niektórych sytuacjach mogą pojawić się dodatkowe koszty, zwłaszcza gdy w sprawie rozwodowej pojawiają się wątki dotyczące dzieci lub zabezpieczenia finansowego.

Przykładowe opłaty dodatkowe:

• opłata za wniosek o zabezpieczenie alimentów na czas trwania postępowania - 100 zł
• opłata za wniosek o zabezpieczenie kontaktów z dzieckiem - 100 zł
• opłata za wniosek o zabezpieczenie miejsca pobytu dziecka przy jednym z rodziców - 100 zł
• opłata za wniosek o eksmisję małżonka - 200 zł
• opłata za wniosek o podział majątku wspólnego złożony razem z pozwem o rozwód, jeśli strony są zgodne co do podziału - 300 zł

Nadto, mogą dojść koszty opinii biegłych sądowych, opinii Opiniodawczego Zespołu Sądowych Specjalistów, koszty wywiadu kuratora rodzinnego, koszty mediacji, koszty dojazdu i utraconego zarobku świadków, itp.

Koszty pełnomocnika

Honorarium adwokata w sprawie o rozwód ustalane jest indywidualnie.
Na wysokość wynagrodzenia wpływają m.in.:

• zakres sporu (czy rozwód ma być z orzekaniem o winie, czy bez),
• konieczność przeprowadzenia dowodów (świadkowie, dokumenty, opinie),
• liczba rozpraw i czas trwania postępowania,
• ewentualne dodatkowe żądania (alimenty, kontakty, władza rodzicielska, majątek).

Rozwód to jedno z trudniejszych doświadczeń w życiu, ale odpowiednie przygotowanie pozwala przejść przez ten proces spokojniej i z większym poczuciem kontroli.
Dobrze przemyślana strategia, właściwe dokumenty i wsparcie profesjonalnego pełnomocnika to klucz do tego, by nowy etap życia zacząć bez chaosu i nieporozumień.